به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب "دایرةالمعارف ادیان زنده جهان" که مرضیه سلیمانی ترجمه آنرا برعهده داشته، با حضور بهاءالدین خرمشاهی و انشاء‌اله رحمتی و مترجم این اثر عصر سه شنبه ششم اردیبهشت‌ماه در سرای اهل قلم برگزار شد.
"دایرةالمعارف ادیان زنده جهان" یک اثر 10 جلدی است که توسط مؤلف در یک جلد هم خلاصه شده و سلیمانی خلاصه این آنرا ترجمه کرده است. کتاب اثری از ماری پت فیشر است.
بهاءالدین خرمشاهی در این نشست با اشاره به اینکه اصل این اثر و ترجمه آن ارزشمند هستند، گفت: بخش یهودیت این اثر را مطالعه کردم که از ترجمه‌ای روان، دقیق و اصطلاح شناسانه برخوردار بود.
وی افزود: بخش دیگری از کتاب در مورد چیستی دین بود که آرای متفکرانی چون فوئرباخ و فروید در آن آمده است. در این فصل آمده که دین بر پایه تجربه دینی استوار شده است. برخی می‌گویند مگر تجربه دینی به هر کسی دست می‌دهد. در پاسخ باید گفت که تجربه دینی چیز نایابی نیست که به عده خاصی دست دهد. مگر تجربه هنری چیز نایابی است!
این قرآن پژوه یادآور شد: تجربه همان "حال" است. اینکه بنیاد دین را بر تجربه استوار بدانیم ایمان را نشان می‌دهد. این ایمانها که جمع شوند دین ساخته می‌شود. بر این اساس ایمان موضوعی شخصی است ولی دین جمعی است و دارای آداب و مناسک خود است. ادیان ابراهیمی (توحیدی) دارای تاریخ هستند و بر این اساس دارای چهار هزار سال تاریخ اندیشه توحیدی هستیم.
خرمشاهی در ادامه به رویکرد نویسنده کتاب اشاره و تصریح کرد: رویکرد کتاب پدیدارشناسی است. بهترین روش برای مطالعه ادیان روش پدیدارشناسی است. در این روش محقق پدیده را به رسمیت می‌شناسد و می‌پژوهد و نتیجه را به عهده خواننده می‌گذارد. در واقع پژوهنده عقیده خود را در این روش در درون پرانتز قرار می‌دهد.
در ادامه این نشست مرضیه سلیمانی مترجم این اثر به چرایی نوشتن خلاصه توسط پت فیشر پرداخت و گفت: این اثر مجموعه‌ای 10 جلدی است که خود نویسنده خلاصه‌ای از آن نیز نوشته است و من هم این خلاصه را ترجمه کردم. علت نوشتن خلاصه برای این مجموعه از سوی نویسنده این بوده که استفاده از خود مجموعه سخت و دشوار بوده است.
وی تصریح کرد: این کتاب به روزترین کتاب در تاریخ ادیان است و همین نسخه به چاپ دهم رسیده و به زبانهای گوناگون دنیا ترجمه شده است. نوع نوشتار نویسنده توصیفی است. به این معنا که این دایره المعارف به صورت مدخل به مدخل تنظیم نشده بلکه توصیفی از ادیان در آن آمده است.
وی با اشاره به اینکه فیشر ادیان گوناگون را تجربه کرده، گفت: او تمام دنیا را گشته و با کاتولیکها، هندوها و غیره معاشرت داشته و با استاد فقید رشته ادیان "اسمارت" همکاری داشته است. اسمارت کار تحقیقاتی فیشر را مورد تأیید قرار داده که نشان از اعتبار این اثر است.
دکتر انشاءالله رحمتی سردبیر مجله اطلاعات حکمت و معرفت نیز در این نشست با اشاره به اینکه ترجمه این اثر نیازهای دانشجویان مطالعات ادیان در برخی موارد را برآورده خواهد کرد گفت: در طول سالها تدریس متون ادیان به زبان خارجی دانشجویان به دنبال منبعی به زبان فارسی بودند تا با اصطلاحات سخت و دشوار ادیان آشنا شوند تا بتوانند با ذهنی آماده به سراغ متون خارجی بروند.
وی افزود: این کتاب نیاز دانشجویان ادیان را برآورده خواهد ساخت. رویکر جدید به مطالعه ادیان رویکرد تحلیلی است. این کتاب روان است و عبارتهای طولانی در آن دیده نمی‌شود و اگر عبارتی هم طولانی بوده، توسط مترجم تقسیم و کوتاه شده تا مخاطب آسان‌تر آنرا دریابد.
رحمتی تأکید کرد: رویکرد نویسنده، رویکرد پدیدارشناسانه بوده است. رویکرد سنتی به مطالعه ادیان، رویکردی الهیاتی بود که معمولاً مدافع‌گرا بود. این رویکرد تا قرن نوزدهم وجود داشت. از قرن نوزدهم به این سو نگاه سکولار بر دین پژوهی حاکم شد که نمی‌خواست جانبدارانه به مطالعه ادیان بپردازد و می‌خواست دین را مانند یک پدیده مورد بررسی قرار دهد.
این استاد دانشگاه آزاد در ادامه به تبیین نگاه سوم به مطالعه ادیان پرداخت و گفت: نگاه سوم به مطالعه ادیان که با نام میرچا الیاده عجین شده، نگاه پدیدارشناسی دین است. این رویکرد معتقد است که باید پدیدار دین را فارغ از نفس آن مورد بررسی قرار دهیم. بر این اساس پدیدارهای دینی آنگونه که هستند باید بررسی شوند و چیزی که بر ما آشکار شده اصل قرار می‌گیرد.
رحمتی این رویکرد را نقطه قوت کتاب خواند و گفت: نویسنده با این رویکرد حقایق ادیان را بهتر از کتابهای دیگر بیان می‌کند.
نظر شما